Právní předpis byl sestaven k datu 14.09.2025.
Zobrazené znění právního předpisu je účinné od 01.07.2017.
ČÁST PRVNÍ - O PRÁVECH PŘÍSLUŠNÍKŮ NÁRODNOSTNÍCH MENŠIN
HLAVA I - ÚVODNÍ USTANOVENÍ
Předmět úpravy §1
Vymezení základních pojmů §2
HLAVA II - PRÁVA PŘÍSLUŠNÍKŮ NÁRODNOSTNÍCH MENŠIN
Výkon práv příslušníků národnostních menšin §3
Svobodná volba příslušnosti k národnostní menšině §4
Právo na sdružování příslušníků národnostní menšiny §5
Právo účasti na řešení záležitostí týkajících se národnostní menšiny §6
Právo na užívání jména a příjmení v jazyce národnostní menšiny §7
Právo na vícejazyčné názvy a označení §8
Právo na užívání jazyka národnostní menšiny v úředním styku a před soudy §9
Právo na užívání jazyka národnostní menšiny ve věcech volebních §10
Právo na vzdělávání v jazyce národnostní menšiny §11
Právo na rozvoj kultury příslušníků národnostních menšin §12
Právo na rozšiřování a přijímání informací v jazyce národnostní menšiny §13 §13a
ČÁST DRUHÁ §14
ČÁST TŘETÍ - Změna zákona o obcích §15
ČÁST ČTVRTÁ - Změna zákona o krajích §16
ČÁST PÁTÁ - Změna zákona o hlavním městě Praze §17
ČÁST ŠESTÁ - Změna zákona o volbách do zastupitelstev v obcích §18
ČÁST SEDMÁ - Změna zákona o volbách do zastupitelstev krajů §19
ČÁST OSMÁ - ÚČINNOST §20
č. 320/2002 Sb. - Čl. CXVII, Čl. CXVIII, Čl. CXIX
Xxxxxxxxx
Xxxxxxxxx Xxxxx xxxxxxxxx xxxx xxxxxxxxxxxxxx x xxxxxxxx xxxxx,
xxxx na xxxxxxx xxxxx na xxxxxxxxxxx x xxxxxxxx xxxxxxxx xxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxxx,
xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx menšin xxxx xxxxxxxxxxx x xxxxxxx xxxxxxxxxxx se xxxxxxx xxxxxxx kulturou, xxxxxxxxx xx xxxxxxx,
xxxx xx xxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx x xxxxxxxx o xxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx x většinovým xxxxxxxxxxxxx,
xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx xxxxx xx xxxxxxx xxxxx x xxxxxxxxx, xxxxxxxxxxxx x xxxxxxxxxxxx xxxxxx x ve xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx, xxxxxxx xxxx, xxxxx se xxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx,
xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx v souladu x mezinárodními smlouvami x xxxxxxxx právech x základních xxxxxxxxx, xxxxx xx Česká xxxxxxxxx xxxxxx, s Xxxxxxx x x Xxxxxxxx základních práv x xxxxxx,
xx xxxxxx xx tomto xxxxxx Xxxxx republiky:
XXXX PRVNÍ
O XXXXXXX XXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXX XXXXXX
XXXXX X
XXXXXX XXXXXXXXXX
§1
Xxxxxxx xxxxxx
(1) Xxxxx zákon upravuje xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, jiných xxxxxxxxx xxxxx x xxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx celků (xxxx xxx "orgány xxxxxxx xxxxxx") ve xxxxxx k xxx.
(2) Xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx právních xxxxxxxx, xxxxx upravují xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxxx tímto xxxxxxx xxxxxxx.
§2
Vymezení xxxxxxxxxx xxxxx
(1) Xxxxxxxxxxx xxxxxxx xx xxxxxxxxxxxx občanů Xxxxx xxxxxxxxx žijících na xxxxx současné Xxxxx xxxxxxxxx, xxxxx se xxxxxxxx xx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx společným xxxxxxxx xxxxxxx, xxxxxxx, xxxxxxxx x xxxxxxxxx, xxxxx xxxxxxx menšinu xxxxxxxxxxxx a zároveň xxxxxxxxx vůli být xxxxxxxxxx xx národnostní xxxxxxx xx xxxxxx xxxxxxxxxx úsilí x xxxxxxxxx x rozvoj xxxxxxx xxxxxxxxxxx, jazyka x xxxxxxx x xxxxxxx za účelem xxxxxxxxx x xxxxxxx xxxxx jejich xxxxxxxxxxxx, xxxxx se xxxxxxxxxx xxxxxxxx.
(2) Příslušníkem xxxxxxxxxxx xxxxxxx je xxxxx Xxxxx republiky, xxxxx xx hlásí x xxxx xxx české xxxxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxx xxx xxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx x xxxxxxx, kteří se xxxxx ke stejné xxxxxxxxxx.
XXXXX XX
XXXXX PŘÍSLUŠNÍKŮ XXXXXXXXXXXXX XXXXXX
§3
Xxxxx xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx
(1) Xxxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx xx xxxxxxxx jednotlivě xxxx xxxxxxxx s xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxx xxxx xxxxxxxxxxx tímto xxxxxxx, xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx či xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx x lidských xxxxxxx x xxxxxxxxxx xxxxxxxxx, xxxxxxx je Xxxxx xxxxxxxxx xxxxxx.
(2) Xxxxx práv xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxx xxx xxxxxxxx nebo xxxxxxxxxxx.
§4
Svobodná xxxxx xxxxxxxxxxxx x národnostní xxxxxxx
(1) X xxxxxxxxxxxx x xxxxxxxxxxx xxxxxxx nesmí xxxxxx xxxxxx xxxxx xxxx.
(2) Xxxxxx veřejné xxxxxx xxxxxxx evidenci xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx. Xxxxxxxxx, xxxxxxxxxxxx x xxxxxxxxx osobních xxxxx xxxxxxx příslušnosti k xxxxxxxxxxx xxxxxxx xx xxxx ustanoveními xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx.1) Údaje x přihlášení xx x národnosti xxxxxxx xxxxxx xxxxxx při xxxxxxx lidu nebo xxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxx umožňují xxxxxx příslušnosti x xxxxxxxxxxx xxxxxxx, nesmějí xxx xxxxxxx xxx xxxx účel, než xxx který byly xxxxxxxxxxx x xxxxxxx, x xx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx musejí xxx xxxxxxx.
§5
Xxxxx xx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx národnostní xxxxxxx
Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx menšiny se xxxxx xxxxxxxxx x xxxxxxxxxxxxx sdruženích x x politických xxxxxxxx x x politických xxxxxxx za xxxxxxxx x způsobem xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx právními předpisy.2)
§6
Xxxxx xxxxxx xx xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxx xxxxxxx
(1) Xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx xxxx xxxxx xx xxxxxxx xxxxx x xxxxxxxxx, xxxxxxxxxxxx a xxxxxxxxxxxx xxxxxx x xx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx, xxxxxxx pak těch, xxxxx xx týkají xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxxxx xxxx příslušníky, x xx xx xxxxxx xxxx, xxxxx i xx xxxxxxxxxx xxxxxx.
(2) Xxxxx podle odstavce 1 xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx zejména xxxxxxxxxxxxxxx výborů pro xxxxxxxxxxx menšiny, zřizovaných xxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx,3) x Xxxx xxxxx pro xxxxxxxxxxx xxxxxxx (dále xxx "Xxxx").
(3) Xxxxx xxxxxxx xxxx svůj poradní x xxxxxxxxxxx xxxxx xxx otázky xxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx x xxxxxx xxxxxxxxxxx Xxxx. V xxxxx xxxx stojí xxxx xxxxx.
(4) Xxxxx Xxxx xxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx a xxxxxxxx xxxxxx veřejné xxxx x tím, xx xxxxxxx polovinu xxxxx Xxxx xxxxx zástupci xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxx xxxx navrženi xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx národnostních menšin.
(5) Xx xxxxxxxxxx Xxxx xxxxx
x) xxxxxxxxxx přípravu xxxxxxxx xxxxx, která xx týkají xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx x České xxxxxxxxx,
x) xxxxxxxxxx xx x xxxxxxx xxxxxx, x xxxxxxx xxxxxxxx xxxxx x x xxxxxxxxx xxxxxxxxx xx xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxx xxxxxx předložením xxxxx,
x) xxxxxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxxxx zprávy x xxxxxxxxxxx situaci xx xxxxx České xxxxxxxxx,
x) xxxxxxxxxxx xxx xxxxx xxxx pro xxxxxxxxxxxx xx xxxx xxxxxxx úřady xxxxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx, xxxxxxx v oblastech xxxxxxxx, xxxxxxx x xxxxx, xxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxx, společenského x xxxxxxxxxx xxxxxx,
x) spolupracovat x xxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxx xxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx státu,
f) navrhovat xxxxxxxxxxx finančních xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xx xxxxxxxx xxxxxxxx xx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx.
(6) Xxxxxxxxxxx x xxxxxxx Rady, způsobu xxxxxxxxx xxxxx Xxxx x x xxxxxxxx Xxxx xxxxxxx statut Xxxx, který xxxxxxxxx xxxxx.
(7) Krajský xxxx xxxx x xxxxxxxxxx xx xxxx xxxxxxxx xxxxxx plnění xxxxx xx úseku státní xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx komunity xx xxxxxxxxxxx.
(8) Obecní xxxx obce x xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx ve xxxx xxxxxxxx obvodu xxxx xxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxx práv příslušníků xxxxxx xxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx do xxxxxxxxxxx.
§7
Xxxxx xx xxxxxxx xxxxx x příjmení x xxxxxx národnostní xxxxxxx
Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx menšin xxxx právo na xxxxxxx svého xxxxx x xxxxxxxx x xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx xx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx předpisem.4)
§8
Xxxxx xx xxxxxxxxxxx xxxxx x xxxxxxxx
(1) Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx menšin, xxxxx tradičně x xxxxxxxxxx žijí xx xxxxx Xxxxx republiky, xxxx xxxxx, xxx xxxxx obce, x xxx xxxx, názvy xxxxxx částí, xxxx, xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, xxxxxxxx budov xxxxxx xxxxxxx xxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxxxxx byly xxxxxxx xxxxxx x xxxxxx xxxxxxxxxxx menšiny.
(2) Xxxxxxxx pro xxxxx xxxxx xxxxx xxxxxxxx 1 x xxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxx x xxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxx předpis.5)
§9
Xxxxx xx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx menšiny x úředním xxxxx x xxxx soudy
Příslušníci xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, které xxxxxxxx x xxxxxxxxxx xxxx na území Xxxxx xxxxxxxxx, mají xxxxx xx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx menšiny x xxxxxxx xxxxx x xxxx xxxxx. Xxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxx xxxxx upravují xxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx.6)
§10
Právo xx xxxxxxx xxxxxx národnostní xxxxxxx xx věcech xxxxxxxxx
Xx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx předpisy7) xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxx xxxxxxxx x xxxxxxxxxx žijí na xxxxx České republiky, xxxxx na xxxxxxxxxx xxxxxxxx o xxxx x xxxxx xxxxxx xxxxx x na xxxxx xxxxxxxxx xxx xxxxxx x jazyce xxxxxxxxxxxxx xxxxxx.
§11
Xxxxx xx vzdělávání x xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx
(1) Xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx, xxxxx tradičně x dlouhodobě xxxx xx xxxxx Xxxxx xxxxxxxxx, xxxx xxxxx xx xxxxxxx a xxxxxxxxxx xx xxxx xxxxxxxxx jazyce xx xxxxxxx, předškolních zařízeních x xxxxxxxxx xxxxxxxxxx xx xxxxxxxx, které xxxxxxx zvláštní xxxxxx xxxxxxxx.8)
(2) Xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx xxxxx odstavce 1 mohou xx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx předpisy8) xxxxxxxx
x) xxxxxxxx školy s xxxxxxxxxx xxxxxxx národnostní xxxxxxx nebo s xxxxxx jazyka národnostní xxxxxxx xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx,
x) xxxxxxxx předškolní xxxxxxxx a xxxxxxxx xxxxxxx zařízení.
§12
Xxxxx xx xxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx
(1) Příslušníci národnostních xxxxxx mají xxxxx xx xxxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxx jazyka, xxxxxxx x xxxxxx x na jejich xxxxxxxxxxxx.
(2) Stát xxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxxxxxx x xxxxxx kultury, xxxxxx x xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxx xxxxxxxx x xxxxxxxxxx xxxx xx xxxxx Xxxxx republiky; xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx na divadla, xxxxx, xxxxxxx, knihovny, xxxxxxxxxxxx xxxxxxx a xxxxx xxxxxxxx příslušníků xxxxxxxxxxxxx xxxxxx. Xx xxx účelem xxxxxxxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xxxxxxxx; xxxxxxxx a xxxxxx poskytování xxxxxx xxxxxxx vláda nařízením.
§13
Právo na xxxxxxxxxxx x přijímání informací x jazyce xxxxxxxxxxx xxxxxxx
(1) Xxxxxxxxxxx národnostních xxxxxx mají xxxxx xx rozšiřování x xxxxxxxxx informací x xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx.
(2) Xxxx podporuje xxx zachování x xxxxxx kultury, xxxxxx x xxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx x xxxxxxxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx x xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xxxxx tradičně x xxxxxxxxxx xxxx xx xxxxx Xxxxx xxxxxxxxx, x xxxxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxxxx x xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx menšin, xxxxx xxxxxxxx x xxxxxxxxxx žijí xx xxxxx Xxxxx xxxxxxxxx. Xx xxxxx xxxxxx xxxxxxxxx dotace xx xxxxxxxx xxxxxxxx; xxxxxxxx x xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxxxx.
(3) Xxxxxxxxx a xxxxxx rozhlasových a xxxxxxxxxxx pořadů xx xxxxxx x xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx x xxxxxxxxxxxxx ze zákona xxxxxxx xxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx.9)
§13x
Xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxxx obecnímu xxxxx obce x xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxx xxxxxx zákona xxxx xxxxxxx přenesené xxxxxxxxxx.
§13x xxxxxx právním xxxxxxxxx x. 320/2002 Sb. x xxxxxxxxx xx 1.1.2003
ČÁST TŘETÍ
Změna xxxxxx x xxxxxx
§15
Xxxxx č. 128/2000 Sb., x obcích (xxxxxx xxxxxxx), se xxxx xxxxx:
1. X §29 xxxx. 2 xx xxxxxxx "20" nahrazuje xxxxxxx "10" a xxxxxxx "50" se xxxxxxxxx xxxxxxx "40".
2. X §117 odst. 3 větě první xx xxxxxxx "15" xxxxxxxxx xxxxxxx "10", xx xxxxx xxxx xxxxx se xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxx x xxxxxxxx xx xxxx "xxxx xxxx příslušníci xxxxxxxxxxxxx menšin xxxx xxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxx xxxxxx.".
ČÁST XXXXXX
Xxxxx xxxxxx x xxxxxxx
§16
X §78 xxxx. 2 xxxxxx č. 129/2000 Sb., x krajích (xxxxxxx xxxxxxx), se xxxxxxx "10" xxxxxxxxx xxxxxxx "5", xxxxx "xx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxx xxx xxxxx" xx xxxxxxxxx xxxxx "x xxxxxxxxxx jiné xxx xxxxx" x xx konci věty xxxxx xx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxx x xxxxxxxx xx text "xxxx xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx musí xxxxxx nejméně xxxxxxxx xxxxx xxxxx výboru.".
XXXX PÁTÁ
Změna xxxxxx x xxxxxxx xxxxx Xxxxx
§17
X §78 xxxx. 2 xxxxxx č. 131/2000 Sb., x xxxxxxx městě Xxxxx, xx xx xxxx první xxxxxxx "15" xxxxxxxxx xxxxxxx "5", xx xxxxx xxxx xxxxx se xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxx x xxxxxxxx xx xxxx "vždy xxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx menšin xxxx xxxxxx nejméně xxxxxxxx xxxxx xxxxx xxxxxx.".
XXXX XXXXX
Xxxxx xxxxxx x xxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxx v xxxxxx
§18
X §31 xxxxxx č. 152/1994 Sb., x xxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxx v obcích x o změně x xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx, xx xxxxxxxx odstavec 3, xxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxx x. 10x) xxx:
"(3) X xxxx, xx xxxxx xx xxxxxxx výbor xxx národnostní menšiny xxxxx xxxxxxxxxx zákona,10a) xx vyhláška xxxxx xxxxxxxx 1 a 2 xxxx i x jazyce příslušné xxxxxxxxxxx menšiny.
10a) §117 xxxx. 3 zákona x. 128/2000 Xx., x xxxxxx (xxxxxx xxxxxxx), ve xxxxx xxxxxx x. 273/2001 Xx.".
ČÁST XXXXX
Xxxxx xxxxxx x volbách xx xxxxxxxxxxxxxx xxxxx
§19
X §27 xxxxxx č. 130/2000 Sb., o xxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxx xxxxx a x xxxxx xxxxxxxxx xxxxxx, xx doplňuje odstavec 3, který xxxxxx xxxxxxxx pod čarou x. 18a) xxx:
"(3) X xxxxx, xx xxxxxx se zřizuje xxxxx pro xxxxxxxxxxx xxxxxxx podle xxxxxxxxxx xxxxxx18x), xx oznámení xxxxx xxxxxxxx 1 x 2 xxxxxxxx x x xxxxxx xxxxxxxxx národnostní xxxxxxx.
18x) §78 xxxx. 2 xxxxxx x. 129/2000 Xx., o xxxxxxx (xxxxxxx xxxxxxx), xx xxxxx xxxxxx x. 273/2001 Xx.".
XXXX XXXX
XXXXXXXX
§20
Xxxxx xxxxx xxxxxx účinnosti xxxx xxxxxxxxx.
Právní xxxxxxx č. 273/2001 Xx. xxxxx xxxxxxxxx xxxx 2.8.2001.
Xx xxxxx tohoto právního xxxxxxxx xxxx xxxxxxxxxx xxxxx x doplnění xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxx x.:
320/2002 Sb., o xxxxx x xxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx v xxxxxxxxxxx x xxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx úřadů
s xxxxxxxxx xx 1.1.2003
250/2016 Xx., o xxxxxxxxxxxx xx xxxxxxxxx x xxxxxx o nich
s xxxxxxxxx od 1.7.2017
Xxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxx norem xxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx x odkazech xxxx xxxxxxxxxxxxx, xxxxx xx xxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxx předpisu.